Afgelopen maandagochtend is Ad Haans plotseling overleden, op 82-jarige leeftijd, aan een bloedprop in zijn been. Een enorm verlies voor zijn dierbaren, en al even moeilijk te bevatten voor zijn teamgenoten uit Stukkenjagers 6 die hem zaterdag nog aan hun zijde hadden.
Ad kwam vijf jaar geleden bij de club. Schaken deed hij al regelmatig met vrienden, maar nu werd het serieus. Écht serieus, want Ad hield niet van half werk. Hij speelde met volle overgave en gaf na een voorzichtig begin blijk van een voortschrijdend inzicht. Leer- en nieuwsgierig als hij was deed hij graag mee aan de trainingen van Herman Grooten. Gaandeweg werd hij een vaste waarde van ons ‘seniorenteam’ in de competitie. En meer dan dat: vanuit zijn schuttersputje op bord 8 behoorde Ad meerdere jaren tot de topscorers van het team, hetgeen hem een mooie KNSB-rating opleverde. Ook bijzonder: vorig jaar won Ad bij het inloopschaak vijf partijen op rij en was hij lange tijd de snelste stijger.
In de onderlinge wedstrijden op woensdagavond speelde Ad net zo doordacht, maar de resultaten hielden niet altijd gelijke tred met zijn toegenomen schaakkracht. De reden? Als hij eenmaal gewonnen stond, werd Ad ongeduldig en wilde hij es zeigen. Impulsief reageren op het laatste valletje van de tegenstander heeft hem menig half of heel punt gekost.
Ad baalde dan, maar rating was niet zijn enige houvast in onze schaakbiotoop. Bij de nazit ging hij graag in gesprek met andere liefhebbers van taal, literatuur en de schone kunsten. Zoals je hier kunt lezen had Ad een breed scala aan interesses en heeft hij op veel van deze cultuurpaden zijn sporen verdiend: als schrijver, publicist, beeldhouwer, docent linguïstiek.
Ook in sociaal opzicht blies Ad bij ons zijn partijtje mee. Zo hielp hij de uit Vietnam afkomstige Huong om de Nederlandse taal onder de knie te krijgen. Met als extra wapens zijn duidelijke, vriendelijke stem en zijn vasthoudendheid.
Op één ranglijst is Ad voortdurend koploper geweest: die van het verschil tussen geschatte leeftijd en werkelijke leeftijd. Slechts weinigen zullen op bijgaande foto uit 2016 een man van (toen) 77 jaar oud vermoeden. De energie en een vleugje trots stralen je tegemoet. Je koopt er niks voor, maar het is wel een van de fijne, en blijvende, herinneringen aan Ad.
Mijn herinneringen aan AD
Na een paar potjes schaak op een vakantie in Indonesië en enkele online schaakavonturen kwam ik bij Cinecitta een folder tegen over het inloopschaak van De Stukkenjagers. Ik ben drie keer op mijn fiets gestapt om een eerste poging te wagen. De eerste twee keren ben ik, overmand door zenuwen en het idee dat ik geen schaker was, halverwege de route van Goirle naar Tilburg omgedraaid. De derde keer had ik ten slotte de moed om de tocht naar Tilburg te volbrengen en me bij César te melden voor het inloopschaak.
Ik speelde die eerste dag een partij tegen Ad. We deelden tot mijn grote vreugde het punt (remise tegen een echte schaker!), dronken een drankje en raakten aan de praat. Het was een goed gesprek en ik voelde me ook daardoor vanaf het eerste moment welkom en thuis bij de club.
In mijn beginperiode bij De Stukkenjagers ontmoetten Ad en ik elkaar regelmatig achter het schaakbord maar vooral ook daarnaast in de bar bij Cinecitta. De gesprekken kwamen vanzelf en hadden vaak een prettige mate van diepgang en openheid. In korte tijd kwamen we veel van elkaar te weten; passies, dromen, mooie en zwaardere momenten uit onze levens. Als we er allebei waren was er altijd even contact, kort of lang. Mijn vaste begroeting werd in de loop van de tijd, vooral vanwege Ad’s jeugdige uitstraling denk ik: “Ha jongeman”.
Dat Ad nu niet meer mee schaakt is onwerkelijk. Rust zacht jongeman.
Ad Haans, rustige man met een vriendelijke uitstraling. Een van degenen die na hun pensionering het schaken oppakten en lid werden van de Stukkenjagers en daarmee de club van kleur deden verschieten. Bij mijn weten hebben we nooit tegen elkaar gespeeld, maar toch dacht ik hem te kennen doordat ik hem regelmatig zag op de clubavond of tijdens het inloopschaak en omdat ik wist dat hij neerlandicus was. Pas nu, door het in memoriam bemerk ik hoe weinig we elkaar eigenlijk kennen, ook al zijn we meerdere jaren lid van dezelfde verenging, en wat er allemaal aan leed en aan talent onder iemands verschijning schuil kan gaan. Gemiste kansen, jammer toch!
Ik ken Ad Haans al zo’n vijftig jaar! In de jaren zeventig van de vorige eeuw liep ik namelijk als pas aan de Pedagogische Academie afgestudeerde onderwijzer een paar keer per week rond op de toenmalige Katholieke Leergangen in de Tivolistraat, waar ik eerst Nederlands MO-A en daarna MO-B studeerde.
Ad was daar docent. Ik heb maar een paar keer les van hem gehad, namelijk als hij in moest vallen voor een zieke of anderszins afwezige docent. Wij vonden dat prettig, want Ad viel op als jonge docent tussen de veelal oudere leerkrachten die daar lesgaven als Paardekooper, Coenen, Poulssen en Hermkens. En Ad viel vooral op door zijn opvallend jeugdige uitstraling en was daardoor erg populair bij veel vrouwelijke medestudenten. Maar niet alleen door zijn uiterlijk viel Ad op. Hij was ook een leraar die wars was van hiërarchische verhoudingen, die in die tijd natuurlijk nog volop aanwezig waren! Ad zocht vooral de mens achter de leerling en was oprecht geïnteresseerd in het leven van studenten buiten de schoolpoorten.
Toen Ad bij de Stukkenjagers kwam schaken, hadden we elkaar, schat ik, een kleine veertig jaar niet gezien maar het weerzien was hartelijk en zijn energieke en jeugdige uitstraling was er nog altijd. Gesprekken met Ad in de schaakwandelgangen waren altijd gezellig, eerlijk, oprecht en onderhoudend.
En toen kwam die vermaledijde 7e februari. Ik was bij Cinecitta in het restaurant een inhaalpartij aan het spelen tegen René Davidse. César zat met zijn laptop twee stoelen verder en werd gebeld… Het was de zoon van Ad met de trieste mededeling wat er die ochtend gebeurd was. Gedrieën waren we met stomheid geslagen.
De rest is geschiedenis.
Rust in vrede, Ad!
Zaterdag heeft Ad me opgehaald en zijn we samen naar Oisterwijk gereden om te schaken. Zowel op de heenweg als de terugweg hebben we fijne gesprekken gehad. Toen ik thuis uitstapte spraken we af dat ik de volgende keer hem op zou halen……………
..terwijl Ad Haans zijn beker tot de laatste druppel leegdrinkt…
Onwerkelijk hoe dichtbij de waarheid het verslag van SJ 6 is gebleken. Verschrikkelijk voor ons en zijn familie.
“Ik ging misschien wel te lang door,” suggereerde Ad afgelopen zaterdag, toen hij zijn partij in verloren stand bleef rekken met snelle zetten die hij bekrachtigde met een ferme klap op de klok. Hij had gelijk. Gewoon doorgaan, want je weet nooit wat je tegenstander doet.
Tot het moment dat je een tegenstander ontmoet die de klok uit je handen rukt en met zijn zeis de stukken van het bord maait. Dan resteert een diepe buiging naar het leven dat je hebt geleefd en de naasten die je hebt bemind. Dan rest rust.
Twee jaar geleden heeft Ad mij uitgenodigd om deel te nemen aan het inloopschaak op vrijdagmiddag. Aan hem heb ik te danken dat ik tegenwoordig met veel plezier deelneem aan het inloopschaak. Ad was een innemend persoon. Erudiet, vriendelijk, veelzijdig, wijs en een tikkeltje eigenwijs. Ik zal hem erg missen.
Ad en ik schaakten. Bij de stukkenjagers en kort na onze eerste ontmoeting wekelijks bij hem of bij mij thuis. Behalve schaken en partijen analyseren spraken we veel. Over Taal, De Wereld , het Leven en De Dood, het Hiernamaals , waarover spraken we niet? Het waren zeer genoeglijke middagen en ik beschouwde Ad meer en meer als een vriend.
Ik zal hem missen.
Het was vooral door de warme aanwezigheid van Ad dat ik tegen al mijn vrienden in Breda zei dat de Stukkenjagers de leukste en beste schaakclub is in Nederland. Het was door Ad dat ik elke week weer uitkeek naar Tilburg te gaan , voor de gezelligheid ,en in de hoop dat ik tegen hem mocht spelen . Ik zal dit erg gaan missen maar ben Ad diep dankbaar voor het fijne gevoel wat hij mij telkens weer kon geven.
Tijdens de nazit van een partij tegen Ad ontdekten we dat allerlei gemeenschappelijks hadden: allebei een achtergrond in neerlandistiek en taalwetenschap, en Ad’s Nijmeegse hoogleraar was lang geleden ook de mijne. Wat jammer dat we elkaar niet eerder ontmoet hebben en dat ik, door pas laat in m’n leven te gaan schaken, zo veel van Ad’s warmte, humor en spiritualiteit ben misgelopen.. Ik denk met een dankbare glimlach aan hem terug.
Vanmiddag hebben we afscheid genomen van Ad Haans. Een vijftal Stukkenjagers was fysiek aanwezig in de Hilvaria Studio’s en de bijeenkomst was bovendien integraal te volgen via een internetverbinding.
Uit naam van de Stukkenjagers hield César een mooie toespraak over het schaken binnen de club door Ad. Daarin kwamen een aantal opmerkelijke eigenschappen naar voren, die later door de andere sprekers nog flink aangevuld werden.
Ad kwam uit een gezin met tien kinderen en een aantal broers had overduidelijk hetzelfde postuur en dezelfde gelaatstrekken als Ad. Hij was een echte familieman, gangmaker bij bijeenkomsten, schrijver van de liedjes, maar ook van sollicitatiebrieven voor zijn broers (die dan ook prompt aangenomen werden). Bezwaarschriften en allerlei andere officiële schrijfsels voor de hele familie waren bij hem in goede handen.
Taal was volledig zijn ding: gedichten, boeken, columns, uittreksels, literaire werken, literatuurstudies. In totaal schreef hij 22 boeken; daarnaast gaf hij ontelbare colleges en lezingen. Hij was jaloersmakend creatief, deed ook aan boetseren, beeldhouwen, hakken en bouwen. Had gevoel voor kunst en was niet bang om dat ook aan te schaffen en er in huis van te genieten.
Als je de toespraken van familie, collega’s en vrienden zo hoort, geeft dat een bijzondere inkijk in de vele facetten van zijn leven. Hij had, naast wat wij op de club van hem zagen, nog een zeer rijk en absoluut nog niet voltooid leven. Hij zat nog boordevol energie, had nog volop plannen en zijn dagen waren rijk gevuld.
Daar is acuut een einde aan gekomen. We hebben op een heel mooie integere manier afscheid van hem kunnen nemen en zullen met goede gedachten aan hem blijven denken. Hij laat een leegte achter op de clubavonden, bij het inloopschaak en in Stukkenjagers 6.
We zullen hem missen!